MONITORING EN SNELLE RESPONS


België kent verschillende surveillancesystemen, elk met hun eigen doelgroep, doel en institutionele context. Burgerwetenschap is een zeer belangrijke aanvulling op de officiële surveillance van gevestigde monitoringprojecten. Tijdens de basislijn- en eerste rapporteringsronde (2000-2018) kwam zo’n 60% van alle gegevens van burgerwetenschappers, 17% van wetenschappelijke instellingen en 23% van een aantal andere bronnen.

Enkele monitoringsinitiatieven voor invasieve uitheemse soorten in België:

  • Nationale burgerwetenschapsprogramma’s voor registratie (bijvoorbeeld waarnemingen.be). Dit gaat van passieve surveillance tot actief toezicht voor het beheer van soorten.
  • Gewestelijke burgerwetenschapsprogramma’s voor registratie (bijv. het Waalse http://biodiversite.wallonie.be/liste-invasives).
  • Soortspecifieke monitoringprojecten (bijv. Vespawatch voor waarnemingen van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen https://vespawatch.be).
  • Algemene monitoring voor verschillende taxonomische groepen (bijvoorbeeld invasieve macrofyten, vogels, vissen en rivierkreeften).
  • Professioneel toezicht (bv. in het kader van Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Water).

Dankzij de gegevens uit al deze initiatieven, kan men vroegtijdige waarschuwingen versturen naar de mensen op het terrein, zodat deze snel tot uitroeiing kunnen overgaan.


ACTiEPLANNEN ONBEDOELDE INTRODUCTIEROUTES


Artikel 13 van de IUS-Verordening verplicht alle lidstaten om de introductie- en verspreidingsroutes van de zorgwekkende soorten in kaart te brengen en te prioriteren. In 2018 voltooide België deze analyse voor de 49 soorten van de toenmalige versie van de Unielijst. In 2020 volgde een analyse voor de 17 bijgekomen soorten.

Op basis van de resultaten van deze analyse keurde België in 2022 een nationaal actieplan goed voor de aanpak van de onopzettelijke introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten. Het Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat voor Invasieve Uitheemse Soorten stelde dit plan op, in samenwerking met de bevoegde overheden. Het plan omvat drie hoofdstukken:

1) Thematisch actieplan voor de aanpak van de introductie en verspreiding via het bezit van IUS voor publieke en private doeleinden;

 2) Thematisch actieplan voor de aanpak van de introductie en verspreiding van IUS via de uitvoering van recreatieve en professionele activiteiten in zoetwater;

3) Thematisch actieplan voor de aanpak van de introductie en verspreiding van IUS via het transport van habitatmateriaal, kweeksubstraat en via machines.

Je kan het nationaal actieplan hier downloaden.


BEHEER


Terreinbeheerders in Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest doen doorlopend aan management. Enkele voorbeelden daarvan kan je hier raadplegen. Daarnaast is er behoefte aan managementstrategieën die over de grenzen van de gewesten en lidstaten reiken. Daarom voerden wetenschappers en IUS-beheerders in 2018 een Belgische evaluatie van het management uit. Daarin beschreven de initiatiefnemers invasiescenario's en verschillende beheersstrategieën voor 43 lijstsoorten in België. Zij beoordeelden diverse managementstrategieën op hun haalbaarheid en bespraken deze met de beheerders. Deze gegevens wegen mee bij de opzet van gewestelijke (en nationale) beheersdoelstellingen. Het Belgisch rapport vind je hier. Voor het specifieke beheer in jouw regio bezoek je de website van de bevoegde overheid

In het door de Europese unie gesteunde LIFE-project LIFE RIPARIAS (Reaching Integrated and Prompt Action in Response to Invasive Alien Species) bundelen de Belgische overheden hun krachten om invasieve uitheemse soorten in en rond rivieren en vijvers optimaal te beheren, over de gewestgrenzen heen.